Labels

Wednesday, January 9, 2013

Φωτογραφική τριάδα








Αφού στο προηγούμενο ποστ κατέθεσα επί του γενικότερου τους λόγους πυο με οδηγούν να εστιάζω το ενδιαφέρον μου στα δυαδικά ή τριαδικά σχήματα, θα περάσω τώρα στην εφαρμογή των λόγων αυτών επί του συγκεκριμένου, που είναι η ανάρτηση φωτογραφιών ανά ζεύγη ή τριάδες.

Είναι ολοφάνερο πως δεν είμαι φωτογράφος, δεν κατέχω τίποτα από την τεχνική της φωτογραφίας, είμαι θεατής, ερασιτέχνης των στιγμών και των συσχετισμών τους, και  ενδεχομένως κατά κύριο λόγο αφηγητής τους.

Όταν στο προηγούμενο κείμενο έγραφα πως μονάδα αυθύπαρκτη και μεμονωμένη δεν υπάρχει, εννούσα πως κάθε μονάδα υπάρχει μόνο σε σχέση με κάτι ή κάποιον. Γι' αυτό εξάλλου δεν δέχομαι πως υπάρχει και το είδος του μονολόγου στο θέατρο. Τον θεωρώ λάθος ως ορισμό θεατρικού λόγου. Οτιδήποτε εκφράζεται εμπεριέχει τον άλλον που το ακούει, το βλέπει ή το διαβάζει. Οτιδήποτε εκφράζει ένας δημιουργός είναι προϊόν εσωτερικού ή εξωτερικού διαλόγου.

Γιατί όμως υπερασπίζομαι τα φωτογραφικά ζεύγη ή τις τριάδες;
Μία μεμονωμένη φωτογραφία βρίσκω πως είναι σαν μία λέξη έξω από πρόταση. Όσο εννοιολογικά ισχυρή κι αν είναι μία λέξη, όπως για παράδειγμα η Αγάπη, όσο εύηχη, όπως το ύδωρ, από μόνες τους δεν λένε τίποτα. Δεν έχει αρχή και τέλος η λέξη, πορεία, παρελθόν και μέλλον. Μια λέξη που δεν συνδέεται με κάτι, δε συσχετίζεται με το "Άλλο", δεν προκύπτει από πουθενά, δεν γεννά τίποτα, δεν οδηγεί σε χώρο, τρόπο, συμμετοχή. Διακατέχεται από έναν αυτισμό, ένα ακαριαίο παρόν, πραγματικότητα αντίστοιχης βαρύτητας και σημασίας του ανοιγόκλεισματος των βλεφάρων μας. 

Ανεξάρτητα από την ποιότητα της τεχνικής της μια φωτογραφία, ακόμη και στην περίπτωση που η τεχνική της είναι υψηλή και φτάσει να συλλάβει και να εκφράσει αισθητικά, νοητικά ή συγκινησιακά ένα επεισόδιο, αυτό παραμένει τόσο στατικό που συνήθως κρατά σε απόσταση τον θεατή, δεν του επιτρέπει να εισέρθει στον κόσμο της, να συνομιλήσει μαζί της. Μία φωτογραφία έξω από συνειρμούς, αντιθέσεις, συσχετισμούς με μία άλλη, παραμένει μία φωτογραφία μετέωρη.

Στα δικά μου μάτια μοιάζει με μια γυναίκα που καθισμένη στο παγκάκι ενός πάρκου περιμένει τον εραστή των ονείρων της ακίνητη, άπραγη, σιωπηλή, ανέκφραστη. Ακόμη κι αν πρόκειται για μία καλλονή, πόσες πιθανότητες έχει να τον βρει; Μάλλον όσες κι ένα άγαλμά της. Εφόσον δε η φωτογραφία δεν αποζητά αποκλειστικά τον ιδανικό θεατή, αλλά απευθύνεται στο πλήθος, τα πράγματα γίνονται ακόμη δυσκολότερα. Θέλω να πω πως μία μεμονωμένη φωτογραφία παραμένει σχεδόν άσπλαχνα ή και υπερφίαλα απαιτητική στις προσδοκίες της. Τα ζητά όλα από τον θεατή. Αν αυτό δεν είναι ανέφικτο, πάντως είναι οπωσδήποτε εξοντωτικό.

Οι τρεις φωτογραφίες του παρόντος ποστ απεικονίζουν τρεις όψεις του μοναστηριού της Αγίας Αναστασίας στα Βασιλικά. Στην αρχή σκέφτηκα να ανεβάσω μόνο την τρίτη στη σειρά φωτογραφία με την επιβλητική όψη της μονής. Μετά αποφάσισα να ανεβάσω την πρώτη που μεταφέρει κάτι διαφορετικό από το κλίμα που κυριαρχεί στο εσωτερικό της, και στο τέλος κατέληξα να προσθέσω και την μεσαία της πλαϊνής πλευράς με τα σκουπίδια και τα μπάζα. 

Όπως είναι φανερό, η αφήγηση θα ήταν ολότελα διαφορετική σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση. Η ίδια αφήγηση αποκτά κατά τη γνώμη μου πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον καθώς διατρέχει εκ των ένδων τους εξωτερικούς χώρους. Όχι διότι έτσι είναι πιο αντικειμενική. Δεν πιστεύω στην αντικειμενικότητα, την θεωρώ ένα ψευδεπίγραφο προϊόν της Δυτικής ορθολογιστικής σκέψης. Εάν ήταν ποτέ δυνατόν στον ανθρώπινο νου να συλλαμβάνει, να εκφράζει και να βιώνει την αντικειμενικότητα και την ολοκλήρωσή της, δεν θα υπήρχε κανένας απολύτως λόγος να δημιουργεί, να "κάνει" τέχνη. Η τέχνη έχει γεννεσιουργό αιτία τη συμπλήρωση του ελλείματος που ακόμα κι έτσι θα παραμένει πάντοτε έλλειμα. Το φωτογραφικό ζεύγος ή το τριαδικό δίνουν λοιπόν, κατά τη γνώμη μου, δυναμικό γίγνεσθαι. Βάζουν τη λέξη μέσα σε μία πρόταση. Αν τυχόν δεν βρει ο θεατής την αρχή ή το τέλος, πάντως συντονίζεται το βλέμμα του σε μία δυναμική τροχιά που ο ίδιος θα επιλέξει πώς, προς ποια κατεύθυνση και με ποια ταχύτητα θα ακολουθήσει.